انواع فاضلاب های صنعتی می توانند با توجه به فرآیند تولید، نحوه مدیریت واحد صنعتی، نوع صنعت، مساحت فضای سبز محوطه، شرایط دسترسی به آب، وضعیت تأسیسات بهداشتی- رفاهی، فرایند تصفیه فاضلاب، وجود سامانه های بازچرخانی و همچنین میزان استفاده از آنها دارای انواع مختلفی باشند. در این مقاله می خواهیم به ارائه ویژگی های کیفی انواع فاضلاب صنعتی به تفکیک گروه های مختلف بپردازیم.
ویژگی های فاضلاب صنعتی در صنایع مواد غذایی، دخانیات و مواد آشامیدنی
رتبه نخست از لحاظ پساب تولیدی و آب برگشتی را می توان به واحدهای این گروه در مقایسه با سایر صنایع اختصاص داد. فاضلاب این گروه از مواد آلی تشکیل شده اند و امکان تجزیه بخش عمده ای از آنها به راحتی وجود دارد. در صنایع قند و نیشکر، فاضلاب از ذرات معلق، کدورت، دما، اسیدیته، مواد محلول بالا و همچنین اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی پنج روزه تشکیل شده است. تحقیقاتی که بر روی کارخانه قند یاسوج صورت گرفت، نشان می دهدکه تقریباً 7000 متر مکعب فاضلاب به ازای هر هزار تن چغندر قند حاصل می شود که حاوی 46 کیلوگرم COD و 34 کیلوگرم BOD5 است.
علاوه بر آن، می توان کیفیت مشابهی را در فاضلاب کشتارگاه ها و کارخانجات گوشت مشاهده کرد، اما فاضلاب کشتارگاه ها دارای میزان آلودگی میکروبی بیشتری هستند. همچنین، مقادیر فراوانی فاضلاب که از مواد بودار، اسیدهای آزاد، مواد رنگی، مواد صابونی، ناخالصی های روغنی، مواد کاتالیزوری، خیلی از مواد معدنی و آلی تشکیل شده است، حاصل مراحل تصفیه روغن از دانه های روغنی می باشد.
ویژگی های فاضلاب صنعتی در صنایع پوشاک، چرم و نساجی
فاضلاب صنایع چرم، پوشاک و نساجی را می توان یکی دیگر از انواع فاضلاب صنعتی به شمار آورد. چیزی حدود %10.47 از کل آب مورد نیاز واحدهای صنعتی کشور، به این گروه از فاضلاب اختصاص دارد. از لحاظ تولید پساب و میزان آب برداشتی، این گروه از صنایع، به ترتیب دارای رتبه چهارم و سوم می باشند. از ویژگی های فاضلاب این گروه می توان به قلیایی بودن، رنگ، مواد معلق، دما و BOD، سختی، سولفید، آهک رسوب یافته، مواد جامد زیاد، نمک، کروم و PH متغیر اشاره نمود.
آشنایی با ویژگی های فاضلاب صنعتی در صنایع چوب، سلولزی و کاغذ
تقریباً 5.22% از آب مورد نیاز کل صنایع کشور در صنعت چوب، سلولزی و کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد و فاضلاب این گروه از مواد سولفیدی، کف و مواد چسبنده، دانه های رنگی، کلر و مواد بیرنگ کننده، مواد آلی، ذرات معلق و شیمیایی، رنگ و رشته های الیاف تشکیل شده است. هر چند این گروه از صنایع رتبه 7 را از نظر میزان برداشت حجم آب به خود اختصاص داده است، اما در رتبه دوم از لحاظ میزان آب مصرفی به ازای تولید هر واحد محصول یا همان آببری قرار می گیرد.
معرفی فاضلاب صنعتی گروه نفت و زغال سنگ و صنایع دارویی و شیمیایی
رتبه دوم و سوم را می توان به ترتیب از نظر آب برداشتی و تعداد واحد برای فاضلاب این گروه در نظر گرفت. در پساب این واحدها، مواد آلاینده دارای تنوع خیلی بالایی بوده و با توجه به فرایند تولید و نوع کارخانه، تفاوت در شدت اثر، ویژگی ها و نوع آلاینده ها مشاهده می شود.
فعالیت های صنعتی مربوط به این گروه عبارتند از:
۱- تمامی پالایشگاه های نفت
۲- تولید و ساخت انواع مختلف محصولات دارویی و مواد شیمیایی
۳- تولیدات مواد پلاستیکی و الیاف های مصنوعی
از طرفی، فاضلاب مربوط به واحد های صنایع پتروشیمی در بین انواع فاضلاب صنعتی، شامل ترکیباتی از قبیل روغن، نفت، ترکیبات سیانید و هیدرو کربن های مختلف می باشد. همچنین از ذرات معلق، اسیدیته، نیتروژن، یون، کلر، مواد محلول تشکیل شده اند.
معرفی گروه صنعتی محصولات کانی غیر فلزی و ویژگی آن
در واقع صنایع محصولات کانی غیر فلزی از لحاظ تعداد، رتبه اول را دارد. این گروه صنعتی از نظر مقدار پساب تولیدی نیز جایگاه ششم را به خود اختصاص داده است و از لحاظ میزان آب مورد نیاز در رتبه چهارم قرار دارد. این گروه متشکل از تولیدات گچ، آهک، سیمان، محصولات شیشه و محصولات ساختمانی می باشد.
ناگفته نماند که پساب صنعت شیشه به علت شستشوی مواد اولیه آن، دارای یک سری مواد معلق می باشد. در این بین، روغن آب شده به علت تولید عوامل لوسیون پایدار کننده یکی از آلاینده های مهم این صنعت به شمار می آید.
صنعت تولید سیمان نیز یک مورد دیگر از صنایع مربوط به این گروه صنعتی محسوب می شود. در این صنعت، آلودگی هوا و ذرات آزبست را می توان جزو آلاینده های اصلی آن دانست.
آشنایی با صنایع فلزات اساسی
صنایع فلزات اساسی یکی دیگر از انواع فاضلاب صنعتی است که از نظر رتبه در رده پنجم قرار دارد. این گروه را می توان به دو دسته مختلف آبکاری و گالوانیزه تقسیم نمود. باید بدانید که فاضلاب این گروه صنعتی شامل مقادیر زیادی از انواع فلزات سنگین مانند مس، روی، کروم، آهن نیکل و سرب می باشد. ترکیباتی مانند نفت و روغن را هم دارا است.
باید بگوییم که پساب گروه آبکاری که مقادیر قابل توجهی مواد سمی و فلزات سنگین دارد، در مقایسه با گروه های دیگر دارای سمیت بیشتری است. یک نکته اساسی در رابطه با پساب صنایع آبکاری و گالوانیزاسیون وجود دارد و آن این است که میزان تولید کم پساب این واحدها دلیل کم اهمیت بودن آلوده سازی آنها نمی باشد. در این خصوص می توان به مقادیر بسیار زیاد فلزات سنگین و یون های سمی فراوان اشاره نمود که در غلظت پایین سمیت بالایی دارند. همچنین تصفیه فاضلاب این صنایع با روش های متداول امروزی کار راحتی نمی باشد. به همین علت استفاده مجدد از آنها به آسانی صورت نمی پذیرد.
صنایع محصولات فلزی، ماشین آلات و تجهیزات آن در میان انواع فاضلاب صنعتی
این گروه صنعتی از لحاظ تعداد در رتبه دوم قرار دارد. از نظر پساب تولیدی و مقدار آب برداشتی نیز جایگاه پنجم را دارا می باشد. به طور کلی فعالیت این گروه شامل تولید محصولات فلزی، وسایل خانگی، وسایل حمل و نقل، تجهیزات مولد برق و ماشین آلات می باشد.